W jubileuszowym roku 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości nawet groby wyglądają inaczej. W blasku zniczy jaśnieje jakiś element biało-czerwony, a często i kwiaty są w barwach narodowych... bo są groby, które w sposób szczególny wpisały się w historię odzyskanej wolności. Jednym z nich jest grób rodziny Ulmów na cmentarzu w Markowej.
Urodzony w 1900 r. Józef Ulma witał niepodległość Ojczyzny jako pełnoletni obywatel, a następne lata poświęcił ofiarnie dla jej obudowywania. Zaangażowany w życie lokalnej społeczności, wykazał się solidną pracą, ofiarnością i wdrażaniem technicznych nowości. Kiedy w 1935 r. poślubił Wiktorię Niemczak, to w kolejnych latach wolnej Polski przychodziły na świat dzieci, które sprawiały rodzicom radość i dumę, przysparzając oczywiście troski o ich dobre wychowanie. Życie całej Rodziny Ulmów przerwała tragiczna śmierć z rąk niemieckiego okupanta za to, że przyjęli pod swój dach ośmioro Żydów. Tragedia wydarzyła się w wigilię uroczystości Zwiastowania Pańskiego, 24 marca 1944 r. Po rozstrzelaniu Rodzinę Ulmów zakopano w dole przy domu, a dopiero nocą 11 stycznia 1945 r. przewieziono ich doczesne szczątki na cmentarz parafialny, gdzie spoczywają do dziś. Osobliwy to grób. Pod betonowym krzyżem widnieją trzy tablice. Na jednej z nich dosadny napis: „Tu spoczywa rodzina Józefa Ulmy wymordowana przez zbirów Hitlera”. Na cokole wokół grobu są liczne małe kamyki – znak pamięci zostawiony przez Żydów odwiedzających grób; po obu stronach tablic widnieją biało-czerwone szarfy, a na czerwonych zniczach wymowna data: 1918-2018. Przestrzeń wypełniają biało-czerwone wrzosy posadzone na okoliczność jubileuszowych Zaduszek.
Kiedy do Markowej przyjechali delegaci III Ogólnopolskiego Zjazdu Stowarzyszenia Polskich Sprawiedliwych, a z nimi przedstawiciele władz ministerialnych i wojewódzkich, to delegaci do grobu Rodziny Ulmów – też Sprawiedliwych wśród Narodów Świata – pod przewodnictwem abp. Adama Szala modlili się o beatyfikację Sług Bożych i złożyli wieniec oraz zapalone znicze. Rzeczywiście Grób Ulmów wygląda imponująco w jubileuszowym roku.
Józef Ulma był człowiekiem wielu talentów i zainteresowań. Zajmował się hodowlą pszczół i jedwabników, był bibliotekarzem, prenumerował czasopisma, miał szkółkę drzewek owocowych, skonstruował maszynę introligatorską, radioodbiornik, przydomową elektrownię wiatrową i aparat fotograficzny.
Największą pasją Józefa Ulmy było robienie zdjęć. Dzięki fotografiom jego autorstwa możemy zobaczyć i jeszcze pełniej wyobrazić sobie, jak wyglądało ówczesne życie lokalnej społeczności, a także błogosławionej rodziny Ulmów. Jego pasja fotograficzna objawiała się na wielu płaszczyznach. W domowej biblioteczce miał podręcznik do fotografii, a swój aparat fotograficzny skonstruował samodzielnie na podstawie wiedzy zdobytej z dostępnych czasopism i książek. Stale nosił go przy sobie, dzięki czemu w każdej chwili mógł zatrzymać w kadrze życie rodzinne, a także obrazy dnia codziennego podkarpackiej wsi. Dzieci z przedszkola w Markowej, występy orkiestry strażackiej czy chóru, przedstawienia teatralne, dożynki, prace polowe, Stasia robiąca bańkę mydlaną czy Wiktoria ucząca dziecko pisać – to tylko niektóre z fotografii jego autorstwa. Do dzisiaj zachowało się ich ok. 800. Można je oglądać w Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej.
Bł. Salomea – witraż autorstwa Stanisława Wyspiańskiego w krakowskiej bazylice św. Franciszka z Asyżu, gdzie pochowana jest ta pierwsza polska klaryska
Dawno, dawno temu, a dokładniej przed ponad siedmioma wiekami, żyła piastowska księżniczka. Była córką Leszka Białego i Grzymisławy, księżniczki ruskiej. Miała na imię Salomea
Wydano ją za Kolomana, syna króla Węgier. Wspólnie z mężem władała na terenie dzisiejszej Dalmacji, Chorwacji i Słowenii. Oboje zostali tercjarzami franciszkańskimi i od ślubu żyli w dziewictwie. Na ich dworze wychowywała się Kinga, przyszła święta małżonka księcia krakowsko-sandomierskiego Bolesława Wstydliwego (młodszego brata Salomei). Po bitwie z Tatarami, zmarł od poniesionych ran mąż naszej bohaterki, która jako 30-letnia wdowa wróciła na dwór brata.
„By dobrze pojąć to, co najnowsze, trzeba koniecznie wiedzieć, co było wcześniej. Historia jest nauczycielką życia – tak po prostu jest, czy ktoś tego chce, czy nie” – podkreśla prof. Andrzej Nowak w fascynującym, przedpremierowym wywiadzie udzielonym Leszkowi Sosnowskiemu dla miesięcznika „Wpis” (nr 10/2025).
„Kto tej nauczycielki nie słucha, nie korzysta z jej wiedzy, ten błądzi” – słowa te stanowią doskonałą zachętę do lektury długo wyczekiwanej przez setki tysięcy Polaków kolejnej części wielkiego, epokowego dzieła prof. Andrzeja Nowaka – siódmego tomu monumentalnej serii „Dziejów Polski”, który trafia właśnie na rynek dzięki wydawnictwu Biały Kruk. To pasjonująca opowieść o epoce Jana III Sobieskiego i czasach saskich, opatrzona podtytułem „Upadanie i powstawanie”, obejmująca lata 1673–1763. Prof. Andrzej Nowak, wybitny historyk, publicysta i erudyta światowej klasy, w fascynujący i wnikliwy sposób przedstawia zwycięstwa, kryzysy oraz duchową siłę, która pozwalała Polsce przetrwać.
W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.
